Ο γιατρός παίρνει κύτταρα από την επιφάνεια του τραχήλου με μια σπάτουλα και από τον ενδοτραχηλικό σωλήνα με ένα βουρτσάκι. Συλλέγονται, έτσι, πλακώδη κύτταρα από το εξωτερικό μέρος του τραχήλου, αδενικά κύτταρα από τον ενδοτραχηλικό σωλήνα και μεταπλαστικά κύτταρα από τη ζώνη μετάπλασης. Στη συνέχεια, το υλικό επιστρώνεται σε γυάλινα πλακίδια και μονιμοποιείται με χρήση σπρέι . Μετά τη μονιμοποίηση, τα πλακίδια αποστέλλονται στο κυτταρολογικό εργαστήριο όπου γίνονται ειδικές χρώσεις των κυττάρων και στη συνέχεια εξετάζονται στο μικροσκόπιο.
Το πρώτο τεστ Παπανικολάου γίνεται 6 μήνες μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή και επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο, εκτός των ειδικών περιπτώσεων. Το σωστό είναι, η λήψη του τεστ να γίνεται από Γυναικολόγο.